19 de outubro

Dentro do ciclo dedicado ao Patrimonio Industrial estivo a visita á central hidroeléctrica situada no río Miño no caneiro do Piago de Martul (Outeiro de Rei). Os visitantes foron acompañados por Enmanuel Lázaro Pérez, da empresa Nexia Renovables que xestiona a instalación e que foi un dos técnicos responsables da rehabilitación de esta histórica central eléctrica. A visita comezou ás 11,30 horas polo exterior para ver a presa e a canle que leva a auga á turbina e que foi labrada na rocha viva.
O presidente da Asociación Adolfo de Abel Vilela, fixo unha breve introducción  histórica para entender a importancia da instalación e a súa relación coa cidade de Lugo. Dixo que nun primeiro momento a electricidade tiña como finalidade principal o alumado público, que en Lugo foi primeiro con aceite, despois con  petróleo, en 1879 con gas e o 18 de setembro de 1894 coa electricidade, ao mesmo tempo que se instalaba nalgunhas casas particulares e edificios públicos. Pero como non era eficiente o subministro que ofrecía a "Sociedad de Alumbrado Público de Lugo" que tiña a concesión municipal do alumado público,  un grupo de comerciantes e pequenos industriais crearon en 1898 a "Sociedad Anónima La Eléctrica Lucense", que obtivo o 16 de setembro de 1898, a autorización para o aproveitamento de 10.000 litros de auga por segundo do río Miño no punto denominado Piago de Martul no concello de Outeiro de Rei con destino a forza motriz e outras industrias. A obra da presa, canle e edificio para albergar a central foi dirixida polo arquitecto municipal Juan Álvarez de Mendoza, seguindo os planos da casa instaladora Ahlemeyer y Cª, enxeñeiros de Bilbao.

O 28 de setembro saímos de Lugo ás 8,30 horas para facer a viaxe á Mariña Lucense dentro do Ciclo dedicado ao Patrimonio Industrial. Comezamos as visitas programadas visitando a partir das 10,30 horas a basílica de San Martiño de Mondoñedo, vinculado a San Rosendo, onde recibimos a explicación da guía no interior do templo que nos explicou as características da igrexa, programa iconográfico das pinturas románicas, renacentistas e barrocas e significado do altar pétreo e representacións dalgúns capiteis. Posteriormente fixemos un percorrido polo centro de interpretación do monumento onde completamos a información.

Como o día 10 tivemos a conferencia de Adolfo de Abel Vilela sobre, “As fábricas de fundición e louza de Sargadelos no agromar industrial de Galicia”, era obrigado facer unha visita ao que queda daquela grande iniciativa. Comezamos o percorrido ás 12,15 horas na Casa da Administración recibindo as documentadas e amenas explicacións de Elisa Pérez sobre as orixes e vicisitudes das Reales Fábricas de Sargadelos. O presidente fixo unha breve intervención para falar sobre o proceso de fabricación das louzas estampadas diante das pezas expostas que foron admiradas por los viaxeiros.

22 de xuño

A viaxe estivo programada para ver as pegadas da industrialización na ría de Ferrol. Comezamos a visita guiada ás 10.30 horas no Museo da Construción Naval atendidos por unha guía do establecemento que nos fixo un percorrido pola planta baixa das instalacións, onde se atopaban as antigas fraguas ou ferrarías. Ante unha maqueta na que se representa o territorio da ría foi facendo historia do proceso de industrialización que se inicio no século XVI no barrio de Esteiro e que continuo no XVIII co barrio neoclásico da Magdalena. Para defender a entrada da ría dos ataques dos ingleses, Felipe II manda construir os baluartes ou castelos de A Palma, San Felipe e San Martiño.

Pasamos despois a explicación sobre maquetas das características dunha balsa e dun barco, a súa evolución histórica, dende os primeiros tempos, de madeira e a vela ata os modernos. A característica fundamental é que un barco ten que ser habitable, unha balsa non o é. Como os barcos se construían con madeira que se conseguía nos bosques da zona, para evitar a deforestación e ao mesmo tempo a produción desta materia prima había unhas normas para reforestar tendo que plantar tres árbores por cada un que se cortaba. Un barco podía precisar de 1.500 árbores.

11 de xuño

Despois da presentación que fixo do conferenciante o profesor e socio Emilio Valadé del Río, Manuel Lara comezou a súa disertación dicindo que a industria non formou parte da Historia, e cando o fixo foi nun aspecto negativo, como a contaminación, o ruído, malas condicións laborais, etc. Nos seus mellores momentos as actividades industriais en Ferrol ocupaban a unhas 12.000 persoas, e por iso forman parte da historia, pois estes colectivos tiñan as súas actividades sociais e culturais. A industria en Ferrol iniciouse no século XV con pequenas actividades artesanais, protoindustriais, como era a salga. Fernando de Andrade o Bo, favoreceu a actividade comercial dos venecianos que ían de paso a levar mercancías a Flandes e á volta arribaban ao porto de Ferrol e collían os excedentes da sardiña. Os xenoveses utilizaban o porto da Coruña.

Dixo que as armadas recalaban no Ferrol para facer a invernada antes de iniciar as expedicións o que deu lugar a que se construísen os chamados fornos de provisión para facer galletas e biscoitos para o consumo das tripulacións. Era tal a demanda que foi necesario construír as aceas do Belelle e os muíños do Freixeiro, comezando tamén o comercio do cereal.

Na primeira metade do século XVIII arredor da actividade manufactureira hai outras industrias como os curtidoiros, tecidos e ferrería, que non están concentradas senón dispersas polo medio rural. Hai tamén zonas que se dedican á olería que se establecían onde había o barro, aparecendo tamén os gremios.