Colaboracións (11)
Artigos publicados polos colaboradores da Asociación LugoPatrimonio
O Dolmen e a Serpe
O Dolmen e a Serpe
Lois Diéguez
Unha mirada a un patrimonio que de distintas formas se nos está indo, no seu contido, na súa valoración, ou na propia forma.
Non corren tempos de amor para o noso patrimonio, un dos sinais de identidade máis importante dunha cultura, polo xeral, afastada da protección que necesitaría. O roubo e mesmo o crime, van agora da man, e un non acaba de entender ese mal sino que sofren grandes monumentos nosos como O Códice Calixtino, a Virxe do Cristal ou as rehabilitacións feitas a machado e sen o mínimo respecto obrigado. E o desprezo ás asociacións que veñen traballando por erguer a conciencia necesaria para o resgate do que, en moitos casos, se oculta ou se deixa morrer. LugoPatrimonio, por exemplo, segue aínda esperando despois de case catro anos, a entrevista solicitada á suprema Delegada Territorial da Xunta para a provincia de Lugo, unha tal Raquel Arias. Ela debe crer que o patrimonio, a cultura, son outra parcela do PP e ante ela se hai que dobregar.
Visitamos hai uns días, da man dese home, museólogo e arqueólogo, que neste momento ten as claves e o coñecemento máis diverso a respecto do noso patrimonio, de aquí e tamén do que a nosa historia, por diversas razóns, deixou polo mundo adiante. Non só emigramos nós, senón moito da grande riqueza que creamos. Falo de Felipe-Senén López. Con el vimos moito mundo, cousa que sempre lle agradecemos. E hai uns días, como dicía, visitamos dous dos nosos garandes monumentos, A Serpe de Gondomil e o Dolmen de Dombate, aló, polas terras de Corme e Ponteceso, do sempre sorprendente Bergatiños que asoma ao mar bravo, e no río Anllóns, compañeiro poético do grande Pondal. Agora que só vivo de tristes suidades,/que cumpro con traballo meu terrenal viaxe/ e que á miña cabeza branquea a grave edade,/ aínda recordo, aínda, o dólmen de Dombate. Así era.
Anacos de Galiza “perdidos”
Deberamos saber, máis aínda os que teñen responsabilidades de goberno,
cal é o estado da cuestión do patrimonio cultural da Igrexa e do que non
se sabe, oculto en clausuras, adegas, faiados... tamén que, ó fin e ó
cabo, foi a Igrexa a que mantivo e propiciou románicos, góticos,
renacementos ou barrocos entre liturxias vivas. Debemos saber tamén
como anda o patrimonio do Exército nos seus cuarteis, o patrimonio,
industrial...como está o mesmo patrimonio da Universidade, en
facultades, nalgunha das que se forman xestores culturais, coas súas
coleccións, documentos... Saber en que situación se atopa o patrimonio
da Administración, en Concellos, Deputacións... con obra artística
repartida por despachos, quizais esquecida en almacéns... E coñecer
como están os “fondos en reserva” dos mesmos museos.
Mergullarse no mercado legal, vixiar o ilegal de antigüidades e de
arte, o que se ve e o que non se ve. Transaccións arredor de antolóxicos
anacos da Historia, que pasan de man a man até que esvaece a pista: a
Lúnula de Cerdido, o Medallón do Pindo, doado ó decimonónico ministro
Romero Ortiz e finalmente perdido no Museo dos Alcázares de Toledo... A
Cruz de Alfonso III da Catedral de Santiago, desaparecida no 1906; o
broncíneo Eolo de Espasante, o alixo da idade do bronce de Monforte,
parte de torques áureos de Xanceda... cousas que temos comprobado
existen.
Bens extraviados por diferentes motivos, e sempre a
ignorancia por medio, esa falla de amor ás nosas cousas e o conseguinte
abandono, namentres outros asexan. Mesmo pezas estragadas pola
voracidade climatolóxica e polo inevitable paso do tempo. Falla de
profesionalidade na xestión cultural, transaccións e préstamos non
devoltos, seguidos despois da perda da memoria... Namentres se empobrece
o que ofrecemos nos museos e apampamos por grandilocuentes carcasas e
montaxes virtuais que axiña pasan de moda. Os documentos históricos son
inversións en alza. Proba de que a museoloxía en Galiza non avanza.
Sabía e servíase ben Murguía e saben @s historiador@s do que de Galiza,
das súas cidades, mosteiros, catedrais, castelos e pazos, había e hai
no Arquivo Histórico Nacional de Simancas e Madrid, no Escorial, nas
feudais casas de Alba, Medinaceli ou de Medinasidonia, e máis arquivos.
Viaxe a Grecia: videos de Victoria Jato
Victoria Jato comparte con nós estes fermosos videos da viaxe a Grecia:
Tamén desafiuzado o patrimonio cultural labrego
¡¡¡¡S.0.S!!!!
Felipe-Senén López
Tamén desafiuzado o patrimonio cultural labrego
Como a moitos, a Benigno Eiriz tamén lle rompía o alma ollar un carro galego deteriorándose á intemperie, pese a tanta cultura tras si.Namentres competían os desgobernos das urbes a quen ter máis metros cúbicos de espectaculares carcasas, incontinencia deconstructivistas para casas da cultura, ciudades da cultura, coliseos, forums, palladiums e palexcos, arenas… namentres se botan a perder as verdadeiras casas e templos dos creadores e se asasinaba ás súas pantasmas, ao ”genius loci”, atoutiñante entre contidos, mobles, ferramentas de traballo … Os netos desfanse das coleccións dos avós, namentres imperan as virtualidades importadas e mercadas por catálogo.Coleccións asociadas a teimas dunha vida gastando esforzos e medios, cedéndoas … a facer o que os gobernos non facían na súa borracheira burocrática.
Sempre lembraremos e impartiremos a lección de praxe de Isaac Díaz Pardo, que con algúns outros, aproveitando e mellorando vellas teorías, entre elas a de Castelao e a do Seminario de Estudos Galegos, dedicouse a more info crer aínda no ser humano, á produtividade e a dignificar entre os esperpentos canto significaba Galiza. Non entendía a cultura como un adorno ou unha liturxia, pese a que o arrastraron a iso; repetía “que a cultura é o que o ser humano cultiva”. E é certo que o ser humano cultiva tradicións, crea, inventa e copia ideas e artefactos cos que desenvolver a vida e a intelixencia. Pese a todo priman as virtualidades por encargo.
Entre tantas historias tristes do fracaso colectivo, tamén está a de Benigno Eiriz López, natural desa ribeira sacra do Miño, da que agora incoan expediente para figurar nos papeis como Patrimonio da Humanidade.
O Val de Abeleda
O patrimonio galego como un dos maiores expoñentes da nosa identidade, abandonado á destrución ou desamparo. Sen el camiñaremos na despersonalización e na ignorancia.
É difícil imaxinar, subindo a dura encosta da montaña que despois de Doade e o río Sil nos leva a Castro Caldelas, que á nosa dereita, no punto en que se sinala o topónimo Abeleda, poida abrirse un val aínda extenso, verde e alegre, vizoso e farturento como un soño sempre desexado. Despois de ver o Sil desde os Miradoiros de Monforte ou Sober (Duque, Pena do Castelo ou Soutochao), coas abas precipitas ateigadas de viñedos e os espellos sombreados do río, entrar na Abeleda, no propio outeiro que centra o val e sobre o que se erguen a igrexa e o mosteiro de San Paio, é como chegar a unha meta inesperada .
Alí, esa mestura de paisaxe humana e monumental, énchenos decontado os ollos e pon a mover o pensamento, a análise de como estas xoias que foron definindo o propio ser cultural van agonizando no esquezo e mesmo no desprezo. Igrexa e mosteiro comezan xa a ruína definitiva, sen volta. Igrexa de xanelas e arcos de medio punto ou apuntados, policromados aínda, vencendo heroicamente os ataques do tempo variado; sen teito xa, sen os altares roubados, con esa lección do románico compostelán ou do gótico baril abríndose á luz. A harmonía e sinxeleza do axadrezado nas impostas e arcos, as xanelas puras, altas, os canzorros escondidos tirando á dozura do erotismo, con fermosas flores ou fantásticos monstros que nos miran como espantados, as pinturas milagrosamente conservadas... son en si a protesta muda deste tesouro que berra contra o abandono e a atroz barbarie dos insensíbeis.
A Música medieval en Galicia
Tres son as fontes fundamentais para o estudo da música na Galicia do medioevo que serán motivo da nosa reflexión: en primeiro lugar, os testemuños da pedra ao longo do Camiño de Santiago, en número superior a outras áreas e outros países: a música adquire no Camiño, en interpretacións e símbolos, un carácter transcendente como representación dá penitencia e ou sufrimento que calquera peregrinaxe comporta. En segundo lugar, temos os cancioneiros galego-portugueses e a propia música litúrxica conservada nas catedrais, especialmente na de Santiago. Aqueles testemuños pétreos e tradicións mantivéronse, finalmente, vivos ao longo do Camiño ata integrarse no estilo e nos temas de tradicións, contos e romances populares que foron desenvolvéndose en paralelo a través da tradición oral que os cancioneiros máis recentes (dos séculos XIX e XX) recolleron.
Algúns aspectos da tradición oral relacionados co pan
Apuntamentos sobre as construcións populares galegas
Galicia posue un rico Patrimonio Cultural, cuxas creacións se espallan e agochan nos máis de 30.000 asentamentos poboacionais que humanizan o seu diverso e fermoso, anque maltratado en moitos aspectos, territorio. Nel salienta unha rica e variada cultura material que acolle no seu seo as construcións que conforman a denominada arquitectura popular, obra dos anónimos artesanos, e tamén dos propios usuarios, que puxeron en pé a coñecida nos ámbitos profisionais com a “arquitectua sen arquitectos”.
Ese patrimonio popular construído, pertencente á etapa preindustrial, materialízase nun ronsel de variadas e numerosas construcións, que nacen coa finalidade de resolver os problemas derivados dunha economía agraria tradicional e, en menor medida, pesqueira e artesanal.
O CAMBIO TECNOLÓXICO NOS FORNOS DE PAN DE CEA A TRAVÉS DUNHA PANADEIRA
Os Castro, unha alternativa atlantista na Galiza do s. XIV
Máis...
OURENSE NOS MAGOSTOS
Cada festa ten seu día e punto de encontro. Ancestral xeito de afianzar á sociedade, á mesma memoria histórica, esa parte do Nós, plural e maxestático que vencella pasado, presente e porvir. Suma de tradicións, de innovacións , de elementos relixiosos, comerciais...que disfrazan seus principios. Mais velaí unha Historia por enxergar. Galiza, como ningún outro país, ofrece o recurso dun amplísimo repertorio de feiras e festas ao longo de todo o ano. As máis antigas en relación co ciclo agrario, coa idea de vida-morte-anovación. O campo de celebración serán espazos abertos, nos que dalgún xeito simbólico sempre estarán presentes os Catro Elementos, que se entendían principio-fin da vida: Lume, Terra, Auga e Aire. Paisaxe e paisanaxe. Velaí o tempo de Nadal, coa noite de San Silvestre, os Maios, o San Xoán, os Magostos... Festas animistas, panteístas, polas que o ser humano se mestura coa inmensidade dos cosmos. Encontros cistianizados con algún tema en relación coa vida de Cristo ou dos Santos. Tamén o comercio e as "contaminatios" arrodean e aprovéitanse do recurso cultural, turístico, económico da festa, revitalizándoas ou empobrecéndoas.
O tempo dos Magostos ou do San Martiño está dedicado a un santo cabaleiro do século IV, cristianizador e xeneroso, San Martiño de Tours, como un ansiado Breogán ou Arturo redentor...sempre coa nostalxia dun Paraíso Perdido. Súas reliquias foron traídas no século VI a estes confíns, considerados de "magos" e meigas, por seu tocaio e paisano San Martiño de Dume, procedente da Panonia (Hungría) para cristianizar os cultos paganos, de tradición celta e romana da Galiza. Venéranse na Catedral de Ourense, onde a celebración dos Magostos é singular. Aquí tivo un primeiro templo, que os cronistas altomedievais dicían asociado a unha parra. Non é para menos nese Ourense que abre ós ribeiros, que é dicir ó viño, ó pan que é cultura dos pobos sabios.