Día 24 de abril, martes

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Conferencia de Manuel Valdés Fernández, profesor emérito de Historia da Arte na Universidade de León, "A arquitectura mudéxar en Castela".

Día 10 de abril, martes

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Conferencia de Carlos Andrés González Paz, Técnico Superior de Actividades Técnicas e Profesionais do CSIC no Instituto Padre Sarmiento de Estudios Galegos, "A pegada musulmán na Galicia medieval”.

20 de xaneiro

Entre as 11 e as 13,30 horas visitamos en Ourense a exposición In tempore sueborum, sobre o reino suevo instalada en tres sedes. Comeza no Centro Cultural Marcos Valcárcel co apartado "Desconstruindo aos bárbaros. Entre o mito e a realidade"que tenta explicar o tempo dos suevos na Gallaecia (411-585), partindo das grandes migracións, mais que invasións, a través de obxectos procedentes de enxovais funerarios procedentes de dezanove museos de distintas partes de Europa. Desmitifica o termo "bárbaro" utilizado interesadamente polos romanos. A creación do Reino Suevo "o primeiro reino medieval de occidente", encadrase nos movementos que tiveron lugar en Europa entre o século IV e VI.

Na igrexa de Santa María Madre, trátase "Cristianización e territorio na Gallaecia da época sueva". Cando os suevos, vándalos e alanos se asentan neste territorio a comezos do século V. a cristianización achábase nunha fase inicial de implantación. Os inicios e o desenvolvemento fíxase entre os séculos IV e primeira metade do VI, na que conviven as prácticas pagás coa cristiás. A partir do século VI prodúcese o quer chaman "efecto san Martiño" debido ao seu apostolado, sendo o "Parroquial Suevo" un exemplo deste efecto.

No chamado Museo Municipal está o apartado titulado "Convivindo cos suevos na Gallaecia", onde se explica que a desaparición da estructura político administrativa romana non inflúe nas estructuras de poboamento e nos patróns de asentamento característicos da época tardo romana, e dicir, do mundo castrexo. Os asentamentos de chaira, como villae e vici, tamén prolongaron a súa ocupación. Nas civitas que se transforman en sedes episcopais a cristianización da lugar ao inicio da cidade medieval.

Pola tarde a partir das 17 horas visitamos a Casa das Rodas aberta no ano 2011 polo escultor Florencio de Arboiro, que recolleu e adquiriu un bo número de rodas de afiar de distintos tipos e procedencias, así como un numeroso material fotográfico sobre o tema. Unha iniciativa privada de enorme mérito e interese, ignorado polo estamento oficial. Tamén presenta materiais relacionados con oficios ambulantes da comarca, como o de capador e quincalleiro. Nesta visita estivemos acompañados polo etnógrafo e membro da Asociación José Manuel González Reboredo. Ao rematar a visita o presidente Adolfo de Abel Vilela felicitou e agradeceu a Florencio por ter rescatado e preservado este patrimonio material y que lle lo mostrase.

16 de xaneiro

Comezou dicindo que as terras do noroeste peninsular, incluíndo Galicia e zonas veciñas de Asturias, León e norte de Portugal, foron o berce dunha serie de oficios singulares non só polo propio oficio, senón polo feito de ser practicado fóra do lugar de nacemento e residencia, ás veces a moi longa distancia. Desaparecidos nos últimos decenios, ou en proceso de desaparición no presente, son, non obstante, unha parte destacada do noso patrimonio cultural e da nosa identidade, e por iso deben ser lembrados e divulgados. Así se fai en lugares de memoria como a Casa das Rodas, en San Xoán de Río, grazas aos esforzos de Florencio de Arboiro, un artista ourensán que ama a súa terra e procura gardar sobranceiras mostras do pasado da súa chaira natalicia,

A continuación afirmou que o numero destes oficios é bastante elevado. Entre eles figuran os augardenteiros de Sober, no sur da provincia de Lugo, os telleiros do Rosal e A Guarda, os cesteiros de Mondariz, os comerciantes de tecidos da Graña (O Covelo), os canteiros do interior de Pontevedra, os cereiros do leonés val do río Ancares, os comerciantes ambulantes e albardeiros do val tamén leonés de Fornela, os cunqueiros de Ibias (Asturias), ou os serranchíns do norte de Portugal. Pero quizais a zona do noroeste onde esta actividade ambulante presenta unha maior riqueza é no norte da provincia de Ourense, na beira esquerda do río Sil. Desta terra son famosos os afiadores e paraugueiros, pero tamén estiveron presentes os mesteres de barquilleiro, cordeiro, peneireiro, capador, albardeiro e quincalleiro.

Sinalou que unha singular peculiaridade de moitos destes artesáns e comerciantes foi a de crear unha xíria, ou criptolecto, propio coa finalidade de poder falar entre eles sen ser comprendidos por xente allea. Xírias ben coñecidas e con léxico recollido en diversos estudos son o barallete da Chaira, propio dos ambulantes do norte de Ourense, o verbo dos arxinas (canteiros pontevedreses), o verbo dos bogardeiros (cesteiros de Mondariz), o verbo dos cabaqueiros, (telleiros do Rosal e A Guarda), o barallete dos grañudos, (comerciantes da Graña), ou o burón (comerciantes do val de Fornela).

Xustificou esta actividade comercial debida á pobreza das terra de orixe, ou o acusado minifundio e pequenez das explotacións agrarias son razóns de base para xerar a aparición destas actividades que permitían complementar a economía familiar. Pero tamén hai que ter en conta que, ao longo do tempo, se foron creando unhas formas culturais e mentalidades favorecedoras da perpetuación deste tipo de actividade, ata que as fondas transformacións que se deron a partir especialmente dos anos sesenta do século pasado, supuxesen o ocaso dun mundo que coñece a partir dese momento unha continua decadencia. Rematou a intervención poñendo exemplos das xergas utilizadas por estes individuos.

Días 7 e 8 de abril

ás 9 horas

Viaxe ao Courel, durante os días 7 e 8 de abril, para coñecer e pasear paisaxes, natureza, xentes e voces poéticas que cantaron estas montañas, como son a de Fiz Vergara Vilariño e Uxío Novoneyra.

Día 9 de marzo, venres

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Taller de viaxes dirixido por Lois Diéguez sobre "Lugares do mundo para acender os sentidos".

De 19 e 20 h. anotacións para a viaxe dos días 17 ao 20 de maio, a Teruel.

De 19 e 20 h. anotacións para a viaxe dos días 17 ao 20 de maio, a Teruel.

Día 24 de febreiro, sábado

ás 9 horas

Viaxe a Ponteceso. Visita ao dolmen de Dombate, Casa de Eduardo Pondal e castelo de Vimianzo.

De 19 e 20 h. anotacións para a viaxe do día 17 de marzo con Lois Diéguez.

Día 23 de febreiro, venres

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Taller de viaxes dirixido por Lois Diéguez sobre "Lugares do mundo para acender os sentidos".

De 19 e 20 h. anotacións para a viaxe do día 17 de marzo con Lois Diéguez.