5 de novembro

Comezou a intervención o profesor José Manuel González Reboredo facendo referencia a que no século XIX houbo un intenti de crear un Museo de Galicia. En 1884 a Real Sociedad Económica de Amigos del País de Santiago inaugurou un Museo que durou poucos anos. En 1887 José Villaamil y Castro, elabora unha Memoria sobre la creación de un museo arqueológico en la ciudad de Santiago por encargo do Ministerio de Fomento partindo do anterior que tería tamén algúns materiais etnográficos. As creacións das Comisións Provinciais de Monumentos Históricos e Artísticos, darán lugar á creación do primeiro museo provincial, o Arqueolóxico de Ourense.

Coa creación en 1923 do Seminario de Estudos Galegos crease unha sección de Etnografía e Floklore que vai dirixir Vicente Risco. En 1930 crease unha comisión encargada de dar os primeiros pasos para a posta en marcha do Museo de Galicia, da que forman parte Vicente Risco, Xesús Carro, Ramón Martínez López, Xosé Filgueira Valverde e Alfonso Rodríguez Castelao. En 1932 son nomeados encargados do museo Xesús Carro e Xaquín Lorenzo Fernández. O Museo instalouse no salón Artesonado do Colexio de Fonseca. Entre os materiais había algúns de carácter etnográfico, como cerámica de Sargadelos, Niñodaguia, Buño, e maquetas de arquitectura popular. En 1936 desaparece o Seminario quedando o proxecto en nada. En 1943 creouse o Instituto Padre Sarmiento de Estudos Galegos dependente do Consejo Superior de Investigaciones Científicas, que recolleu os materiais e a biblioteca propiedade do Seminario, contando coa sección de Etnografía e Folklore. Na década 1960-70 Manuel Chamoso Lamas tentou crear tres museos etnográficos en Galicia.

LAS EDADES DEL HOMBRE "Mons Dei"

27-28 de outubro de 2018

Saímos ás 7 horas de Lugo. A primeira visita efectuouse ás 11,30 horas á igrexa románica do mosteiro benedictino de Santa María de Mave construída entre os anos 1200 e 1208. A tesoureira Julia Cantalapiedra deu unha explicación do monumento comezando polo exterior, na cabeceira de tres ábsidas. No interior ten tres naves cubertas con bóveda de canón apuntado. e de influencia borgoñona pola relación co Císter. e na portada. A portada e abucinada mediante arquivoltas, algunha en dente de serra, que apoian sobre capiteis con decoración vexetal.

Pasamos despois a Olleros de Pisuerga para ver a singular igrexa parroquial escavada na rocha arenisca, por ser primitivamente un eremitorio que no exterior conserva sepulcros antropomorfos. Esta situada nunha fermosa paraxe presidida por unha torre exenta como campanario. Recibimos as detalladas explicacións dun guía que nos informou da evolución do templo ata o século XVIII.

Proseguimos viaxe a Aguilar de Campoo, trasladándonos a visitar o mosteiro de Santa María la Real, hoxe un Instituto, pero que se pode visitar unha pequena exposición sobre o románico palentino, a igrexa onde había unha exposición de pintura, o claustro, o refectorio e a sala capitular.

Pola tarde, despois de xantar nun restaurante situado na Praza de España, saímos ás 16 horas para San Andrés de Arroyo, para visitar a Real Abadía Cisterciense de Santa María e San Andrés. Na entrada ao patio hay un rollo e no interior fixemos unha visita guiada comezando pola exposición de obxectos etnográficos, pasando ao claustro con arcos de medio punto sobre columnas pareadas con fermosos capiteis a sala capitular, e a igrexa.

Nº 1. TÁNXER

Cidade dominada polos europeus (portugueses, españois, ingleses desde o s. XV a practicamente o XX. Foi protectorado francés e declarada en 1923 zona internacional, con liberdade comercial e igualdade económica das potencias estranxeiras. Tivo, pois, grande influencia europea que se nota aínda hoxe nun simple paseo polos zocos, a medina ou a zona moderna. Nos anos 40 do s. XX a cidade énchese de escritores e artistas estranxeiros, Jacques Majorelle, Tenesse Willians, Jane Auer, Paul Bowles que vive nela durante varios anos, ou Jean Genet. Pintores como Matisse, Delacroix ou Kees van Dongen, son grandes amantes desta cidade tamén e mesmo chegan a vivir nela, tendo unha grande presencia na súa obra. Pasear o Zoco Grande e o Chico, a medina, a casbah, esas rúas azuis ateigadas de tendas e obradoiros de artesanía, os cafés como o Gran Café de París que viviron conversas e historias dos artistas que aínda hoxe se seguen contando, como fixo no seu momento o escritor rifeño, Mohamed Chukri en moitos dos seus libros; o porto ou a mesma cidade moderna, deixará no viaxeiro e viaxeira ese desexo de volver para desfrutar con tempo e explorala máis.

A pouco quilómetros de Tánxer gusta asomarse ao mar, ou aos mares, pois hai un punto no que se unen o Atlántico e o Mediterráneo, preto do cabo e Faro Espartel e dunhas Covas de pedra calcárea onde se di que Hércules descansou dos seus xigantescos traballos, daí o seu nome, Covas ou Grutas de Hércules. O interior chama a atención polos centos de marcas circulares deixadas pola pedra extraída para a fabricación de moas.

Deixamos constancia do que contamos nas 17 fotos tiradas no día da visita a esta cidade, 3 de outubro do 2018.

20 de outubro 2018

O día 20 de outubro viaxamos a Cospeito para ver o Pazo de Sixtallo, fundado por Fernando Verdes Montenegro. Acompañados dun dos copropietarios percorremos os xardíns seguindo as explicacións de Javier Raposo e do dono, que nos mostrou os dous planos orixinais de alzado e planta do edificio, obra dun dos arquitectos galegos de fins do barroco de placas compostelán, Clemente Sarela, pasando despois ao interior para ver a entrada, as escaleiras e a capela, co seu magnifico retablo obra de Miguel Romai con imaxes da escola de Gambino.

Despois pasamos na mesma parroquia á Casa Rural aldea celta Citania de Veria que nos mostraron os propietarios as instalacións. Antes de xantar na Feira do Monte, fixemos unha visita ao Museo das Aves, previa a andaina que pola tarde fixemos circundado a lagoa.

Rematamos a excursión visitando en San Martiño de Pino a emblemática torre de Caldaloba acompañados de Óscar Rego Felpeto, un dos divulgadores e defensores do patrimonio da zona.

No período comprendido entre a Guerra Europea e a civil española (1918-1939), experimentouse un cambio profundo, na música, vestimenta, mentalidades, sistemas políticos, revolución Rusa, aparición do comunismo e dos fascismos, nacemento dos nacionalismos, un mundo en constantes cambios tanto na arte como na arquitectura, producíndose unha crise do sistema. En España estase na fase final da restauración alfonsina non democrática, monopolizada por dous partidos, o liberal e o conservador que se alternaban no poder. Aparece o nacionalismo catalán, o vasco e o español. O movemento obreiro anarquista e socialista atacaba o sistema. A primeira folga xeral ten lugar en 1917.

22 de setembro de 2018

Para contextualizar a conferencia de Javier Raposo Martínez dedicada a o xardin no pazo galego, viaxamos o 22 de setembro con el para ver os pazos de Rubiáns, Lourizán e Faramello.

Chegamos a Vilagarcia de Arousa e para aproveitar o tempo vimos a igrexa de Santa Baia de Arealonga, unha xoia do barroco galego do século XVII.

As 12 horas visitamos o pazo de Rubiáns que desde o punto de vista arquitectónico e un petit chateau francés. Durante máis dunha hora fixemos un percorrido polas diversas partes do xardín, comezando polo francés para ver a topiaria nos parterres de buxo que se atopa na fronte da fachada principal, o estanque das ras con nenúfares, as pérgolas, o hórreo, as camelias de orixe portugués, rematando na parte alta onde comeza o viñedo en espaldeira de albariño. Rematado o paseo polos xardíns vimos o interior e a capela, rematando cunha cata do viño que se elabora na finca.

Despois de xantar en Pontevedra, desprazámonos á parroquia de Santo André de Lourizán para ver o pazo ecléctico de fin do século XIX deseñado polo arquitecto Jenaro de la Fuente Domínguez por encargo de Francisco Genaro Ángel, pasando despois ao seu cuñado o comerciante catalán afincado en Vivo, Buenaventura Marcó del Pont. Despois foi a residencia de verán do político Eugenio Montero Ríos.

O último pazo visitado foi o do Faramello, no concello de Rois, fundado polo marqués de Piombino. Fomos recibidos e acompañados na visita polo propietario Gonzalo Rivero de Aguilar percorrendo todas as partes dos xardíns, unha parte debaixo do pazo de estilo francés construído sobre a terraza da fábrica de papel, e polo bosque, así como o novo Xardín do Recordo, en memoria das víctimas do accidente de Angrois, onde os familiares e amigo plantaron unha árbore. Tamén vimos o interior rematando a visita cunha cata de viño albariño.

O día 8 de setembro tivo lugar en Outeiro de Rei a entrega da distinción coa que quixo distinguir a Asociación Cultural Xermolos e a Irmandade Manuel María no día no que celebran a "Memoria da Chaira Enteira", á nosa vicepresidenta Branca Rodríguez Pazos, en recoñecemento á súa traxectoria profesional, social, política e cultural. Houbo un xantar na que estivo acompañada de membros destes colectivos, da súa familia e amigos. Despois incorporáronse aos actos un grupo de socios de Lugo Patrimonio que asistiron á lectura de poemas e a ofrenda floral celebrada no cemiterio en lembranza do poeta chairego, rematando coa entrega da navalla no campo de Santa Isabel.

Despois da laudatio que estivo a cargo de Marica Campo, Branca agradeceu as súas palabras que cualificou de "exaseradas froito da amizade e do coñecemento de tantos anos". Tamén agradeceu a distinción a Xermolos, con especial mención a Alfonso Blanco, por traballar "a prol da cultura do país e a defensa da nosa lingua". Por último dixo que estaba moi leda por recoller o premio en Santa Isabel "porque para min este lugar e tamén un pouco meu",

O obxectivo da conferencia era analizar os diversos estilos de xardín (francés, italiano, portugués, etc.) que converxen na configuración dos propios parterres galegos creando unhas características propias e miméticas á par que fanos únicos e diferencias.

A historia do mundo do xardín e ben coñecida a través dos innumerables exemplos a través da historia, máis pouco ou nada se sabe en Galicia sobre os estudos, deseños, diferencias, características propias, e moito menos nas Facultades. Noutros países (Francia, Alemaña ou Italia) son materias esenciais e complementarias no estudo da arquitectura e do dominio estético da paisaxe, polo tanto, segue a ser unha iniciativa pendente e necesaria nos plans de estudo e na propia concienciación social e ambiental.

14 de xullo

Comezamos a visita en Betanzos, unha das sete capitais do Reino de Galicia, na actual Praza da Constitución, dos irmáns García Naveira, ou do Campo, segundo as épocas, porque nela se celebraba a feira, onde está a fonte de Diana do Louvre inauguración data del año 1867. Es una fiel reproducción de la Diana del Louvre feita en ferro colado nos talleres de la fundición de “Ducel e Hijos” de París deseñada polo enxeñeiro Pedro Villar. O quiosco da música así como as varandas e luminarias Art Déco que están no inicio da subida cara a Casa do Concello, na Porta da Vila, deseñadas polo arquitecto Rafael González Villar feitos en ferro entre o ano 1927 e 1928 nas fundicións Wonenburger da Coruña. Nesta subida hai un bo número de casas decimonónicas coas galerías na planta superior, un exemplo de artesanía da madeira que foi posible grazas a producción de vidro plano das fábricas coruñesas.

Despois visitamos o Centro Internacional da Estampa Contemporánea da Fundación CIEC, do artista Jesús Núñez Fernández, establecido no edificio Déco da antiga Banca Núñez tamén do arquitecto González Villar. Despois de ver o exterior do conxunto formado pola Torre Municipal ou do Reloxo, do século XVI, a Casa do Concello, neoclásica de fins do século XVIII e a igrexa de Santiago, paramos diante da portada e fronte do pazo dos Lanzós, coa casa torre inmediata. No interior recibimos as explicacións pertinentes destacando a capela renacentista do arquitecto Juan del Castillo.

3 de xullo de 2018

Comezou dicindo que cara ao exterior os pazos identificámolos por unha serie de elementos que forman parte da paisaxe como o ciprés, o pombal, o xardín e o propio edificio co escudo e a capela. Lembrou a súa experiencia na adega da casa grande de Otero Pedrayo en Trasalba, onde convidaba aos visitantes a tomar viño e xamón, hoxe convertida nun auditorio. "As cousas son asegun", segundo dicía don Ramón, hai que relacionalas, e engadía "desconfíe do nivel de vida, pense na cultura".

No noso mundo rural estamos rodeados de obxectos feitos por artesán e artistas, cando se perden os oficios tamén se perde o idioma, e leu un poema de José María Valverde no que ven a dicir que as cousas son a memoria, son lembranzas, e esas cousas estanse a perder. Fixo mención á febre de eliminar os revocos das casas e determinadas árbores típicas que medraban ao seu carón como os loureiros, e con elas pérdese a memoria.

Nos pazos andan os xenios loci, os pantasmas. Mencionou o Pazo de Tor, que deixou María Paz á Deputación de Lugo, como un exemplo para ensinar dun pazo que quedou como cando a propietaria vivía nel, podendo así entrar no espírito das cousas. Sobre as mesas talladas están os tecidos feitos a man de liño e con encaixes, as louzas, pezas da arte namban chinesa dos séculos XVI e XVII, como as arquetas, adquiridos en Portugal a onde chegaban do lugar de orixe, Goa, Brasil, a Porto. A maior parte do mobiliario galego dos pazos foi adquirido en Portugal pero combina a tradición galega con elementos foráneos.