O PROFESOR TORRES REGUEIRO FALARÁ SOBRE BETANZOS E A SÚA HISTORIA
O próximo día 20 de xaneiro, martes, ás 20 h. o profesor Xesús Torres Regueiro comentará mediante imaxes a historia e visita a Betanzos, no salón de actos da Deputación Provincial de Lugo, e días despois, o 25 do mesmo mes, guiará a visita que faremos a esta fermosa cidade durante toda a xornada.
Respostas delegados decembro 2008
LugoPatrimonio e outras asociacións das terras de Lemos coloquian ante os medios de comunicación con delegados de varias consellarías da Xunta
Tratábase, nesta rolda de prensa convocada polas asociacións que traballamos pola consolidación do patrimonio inmaterial das Terras de Lemos, e á que foron convidados os delegados e delegada das consellariás de Cultura e Deportes, Innovación e Industria, Medio Rural, Vivenda e solo, Igualdade e a Vicepresidencia da Deputación provincial, de facer unha valoración ante os medios de comunicación do realizado por cada unha delas sobre o proxecto presentado hai oito meses para a consolidación dos ritos festivos obxecto do noso traballo (para ver este Proxecto pica aquí). Estas foron as respostas:
Consellaría de Cultura e Deportes.
● Axudas para as actividades deste ano ás Asociacións As Fachas de Castelo (Taboada), Asociación de Viciños de Vilelos (O Saviñao), por valor de 2.500 €
● Proxecto para a reconstrución da capela de San Roque (A Cervela) por valor de 72.730, a executar no ano 2009.
● Proxecto para a restauración das pinturas da igrexa románica de San Cristovo da Cervela, a realizar proximamente, por valor de 24.255 €.
● Proxecto a realizar en 2009 para a restauración do cabido, nave, angarela e adro da igrexa.
● Estase realizando o estudo para unha nova Lei do Patrimonio Histórico de Galiza na que se concrete dun xeito completo a protección dos bens inmateriais, seguindo aspectos que LugoPatrimonio presentou no seu momento.
Consellaría de Medio Rural
● Proxecto para a reconstrución da Escola de Castelo (Taboada), e a súa transformación en local social e Centro de Interpretación das Fachas, por valor de 120.000 €.
● Saneamento do núcleo de Salcedo (A Pobra do Brollón) por valor de 700.000 €, con intervención de outras institucións.
● Recuperación da Fonte de San Roque (A Cervela) e arranxo da fermosísima corredoira que lle dá acceso, por valor de 12.000 €, obra a realizar a partir de xaneiro do 2009.
Concello de Chantada.
● Proxecto dun Centro Social e Centro de Interpretación do Entroido Ribeirao, xa realizado, e que se prevé o comezo da súa construción no 2009 e no lugar onde hoxe está a vella escola de Santiago de Arriba.
Consellaría de Innovación e Industria
● Declaración das Fachas de Castelo como Festa de Interese Turístico.
● 5.000 folletos en 3 idiomas sobre a igrexa de Temes (Carballedo), presentación dos mesmos e actividades, por valor de 2.795 €.
● Axudas para as actividades do 2008 ao Entroido Ribeirao, Fachas de Castelo, Festival de Salcedo e Agucios de Vilelos por valor de 21.330 €.
● Para o 2009 seguirase co proceso de declarar Festas de Interese Turístico as Pampórnigas e Meco da Ermida (Quiroga), Danzas da Cervela (O Incio), Agucios de Vilelos, Entroidos de Salcedo e Ribeirao.
Deputación Provincial
● Promoción das actividades dos Entroidos Ribeirao e de Salcedo, e as Fachas de Castelo, para o 2008, por valor de 9.000 €.
● Convenios para o 2009 coas asociacións anteriores e mais as dos Agucios de Vilelos, danzas da Cervela e da Ermida, por valor de 30.000 € para a dignificación destes ritos festivos.
● Dúas bolsas para o estudo e investigación destes ritos festivos, por valor de 25.000 €, cuxas adxudicatarias xa están a traballar neste momento. Unha vez rematado o estudo será publicado por este organismo.
● Para o 2009 introduciranse nos centros de ensino Unidades Didácticas que leven ao coñecemento e aprendizaxe deste ritos festivos co obxecto de asegurar o seu futuro.
● Estase a introducir tamén unha simboloxía dos ritos e festas para a súa utilización e espallamento por parte da Hostelaría.
Igualdade e Benestar Social
● Comeza nestas datas un programa de conferencias e talleres relacionados co material e vestiario utilizado no Entroido Ribeirao, para poñer en relación a mozos e vellos, mozas e vellas e principiar así a idea de potenciar un futuro centro da artesanía. As actividades realízanse na Casa da Xuventude de Chantada.
Consellaría de Vivenda e solo
● Explicación das axudas que ofrece a consellaría para rehabilitar vivendas no medio rural cun tope de 24.000 € para este concepto e de 30.000 para renovacións en obras maiores.
● En colaboración co concello da Pobra do Brollón, proxecto para o acondicionamento da praciña do edificio multiusos por valor de 90.000 €.
● En colaboración co concello de Chantada, acondicionamento da praciña de Santiago de Arriba que rodea a escola (pendente por parte do concello).
● Están pendentes tamén respostas dos concellos correspondentes a distintas praciñas relacionadas cos ritos festivos en Nogueira, A Cervela e Diomondi.
● Esta Consellaría intenta que durante o ano 2009 se leven a cabo estas obras nas que poñerá o 80 % do orzamento, correspondéndolle aos concello o 20% restante. Tamén que estean rematadas antes de decembro do 2009.
A rolda de prensa foi interesante, pois ofreceu unha idea real de como se pode traballar en tempo rápido se se cre no futuro da nosa cultura e das xentes do medio rural. Desde LugoPatrimonio e en nome tamén das demais asociacións coas que traballamos, dámoslle as grazas a estas institucións. Anima esta dinámica para seguirmos a traballar con forza por facer realidade nun prazo de tempo de 8 anos, o Proxecto presentado publicamente en abril do 2008.
PROXECTO PARA A DINAMIZACIÓN E CONSOLIDACIÓN DO PATRIMONIO INMATERIAL DA ZONA SUR DE LUGO
1. OS RITOS FESTIVOS NO SEU ÁMBITO XEOGRÁFICO
Este Proxecto recolle as agrupacións e colectivos culturais que manteñen vivos os ritos festivos das Fachas de Castelo (Taboada), Danzas da Cervela (O Incio), Entroido de Salcedo, coa figura do Oso (A Pobra do Brollón), e Entroido Ribeirao (Santiago de Arriba, Nogueira e zona de influencia - Chantada), e calquera outra que, coas mesmas ou semellantes características culturais e etnográficas, poidan entrar dentro do mesmo.
Os espazos xeográficos onde se desenvolven teñen en común, ademais da súa propia, as seguintes características:
- Un rico patrimonio material con monumentos de interese, desde a etapa megalítica, castrexa, romana, románica, medieval... até hoxe.
- Un rico patrimonio paisaxístico.
- Unha historia relacionada con etapas antiquísimas.
- Lendas e cultura oral que nos falan tamén de tempos vellos.
- Festas e ritos característicos, moi antigos, que nos introducen na nosa cultura nacional, profunda, de raíz.
2. FINS DESTE PROXECTO
Partindo das singulares e interesantes características que se dan nos mencionados ritos festivos, os fins consisten en poñer en valor e potenciar que a festa non se pare e que, arredor dela, se potencie dun xeito efectivo non só a festa en si, coas características culturais e etnográficas que contén, senón unha planificación económica que desenvolva dun xeito real as potencialidades que ofrece e fixe xente nova na zona rural. Pensemos en que estas características festivo-culturais e patrimoniais que se dan nos puntos xeográficos indicados, non se repiten en nengunha outra parte da nosa provincia.
O traballo, portanto, focarase nos seguintes aspectos:
- Declaración destes ritos festivos como festas de interese turístico e novas figuras que xirarían arredor da idea de protección como Ben Rural de Interese Cultural e Etnográfico (BRICE).
- Catalogación de todos os elementos patrimoniais que existen en cada zona.
- Contratación de persoal cualificado para estudar e investigar todo o relacionado con estas festas, nos seus aspectos histórico, etnográfico, etc.
- Creación dunha Escola Permanente de Formación que aproveite as persoas que neste momento manteñen a tradición e a sabedoría destas festas, pois en pouco tempo xa non poderemos contar con elas. Formación para a xente nova das parroquias, nenos e nenas en xeral e incidencia a través da Escola nos centros de ensino e dentro dunha actividade cultural ben planificada. Isto levaría a fixar postos de traballo a partir da xente coa que se conta en cada lugar, vella e nova.
- Creación de talleres de artesanía a partir do vestiario e material usado polas persoas que activan as festas, como campaíñas e chocas, cintos, camisas, pantalóns e blusas, panos, sombreiros, fitas (colonias), peles,... o que nos levaría a potenciar traballos de ferreiros-as, costureiras-os, tecedores-as, carpinteiros-as, etc., sen esquecer tampouco outros produtos artesáns relacionados tamén con obxectos para agasallo ou produtos típicos da zona no aspecto gastronómico.
- Rehabilitación do patrimonio da zona de influencia de cada punto onde se dá a festa, con planificación de fases de actuación no caso de ser moi custoso.
- Atención ás infraestruturas necesarias para unha mellor comunicación vial e a unha presenza coidadosa dos lugares e aldeas.
- Sinalización coidadosa nas estradas para chegar sen problema ao lugares da festa.
- Potenciación e coidado de rutas a crear arredor da propia festa (Ruta do Entroido, Ruta do Oso, Ruta da Danza, Ruta dos Castros... ou aquelas que sexan de interese polas características paisaxística e patrimoniais propias de cada punto).
- Creación e desenvolvemento do Itinerario da Festa e do Rito que uniría os catro puntos indicados, con chamadas propagandísticas para visitalos nas distintas estacións do ano: Primavera (Entroidos), Outono-Verán (Danzas e Fachas). Curiosamente, o tempo festivo e ritual está relacionado, sobre todo, co solsticio de inverno, aínda que a súa celebración sexa noutra época debido a cambios de datas relativamente recentes. Este Itinerario distinguiríase por un logo chamativo.
- Confección de Programas culturais e turísticos espallados por todas as casas de turismo rural, hoteis, restaurantes, agrupacións culturais, etc., co obxecto de darlle ao e á visitante alternativas para poder pasar uns días de lecer pola zona. Isto conlevaría a edición de folletos, DVD, libros e música e un estudo máis detallado dos ritos, sempre baixo a denominación do Itinerario da Festa e do Rito, e co coidado de respectar o sentido cultural profundo e non a folclorización no seu sentido máis negativo.
3. NECESIDADES INMEDIATAS DE CADA UNHA DAS FESTA E ACTIVIDADES
Entroido de Salcedo
- Arranxo da Estrada Pobra do Brollón-Salcedo.
- Asfaltado da pista de Salcedo a Paramedela.
- Melloras no alumeado público de Salcedo.
- Acondicionamento do campo da festa.
- Rehabilitación da zona das Pendellas e A Carreira.
- Rehabilitación do Altar Maior da Igrexa.
- Ampliación do local social multiusos.
- Alternativas para a recuperación da aldea de Parada dos Montes.
- Actividades 2008 e 2009.
Entroido Ribeirao
- Arranxo e ampliación da Casa Escola (almacén, sala para exposicións e centro de interpretación (con usos, no seu caso, para reunións, proxeccións e actos culturais, taller para a confección de sombreiros, fitas e carautas)).
- Acondicionamento do campo que hai fronte á Escola, onde se celebran os oficios do Entroido.
- Alternativas a un vehículo para o traslado do vestiario dos Volantes.
- Atención ás fachadas das casas de Santiago de Arriba.
- Alternativas ao problema das campaíñas que levan os Volantes, chocas, camisas de pano sedán, panos...
- Actividades 2008 e 2009.
Danzas da Cervela.
- Alternativas ao vestiario (panos, pantalóns, camisas, sombreiros, arcos...).
- Arranxo e mellor distribución do Centro social (salas para exposicións, reunións, proxeccións e actos; centro de interpretación, almacén...).
- Rehabilitación do cabido, angarellas e pinturas da igrexa románica, así como recuperación dos santos barrocos (Cristo e San Roque).
- Amaño da praciña da igrexa e cruceiro.
- Rehabilitación da capela de san Roque e limpeza e amaño da Fonte do mesmo santo.
- Rehabilitación do lugar da Cervela.
- Actividades 2008.
Fachas de Castelo
- Rehabilitación da Casa Escola.
- Actividades 2008.
4. O PAPEL DAS INSTITUCIÓNS.
É ben claro que a situación de cada un destes ritos festivos e das asociacións que os potencian non é óptima, dados os problemas de despoboamento, falta de xente nova e necesidades económicas e de infraestrutura. O milagre é que, a pesar disto, sigan en pé os actos anuais. Como bens propios nosos que cumpren características singulares e mesmo de raíz nacional, compételle á Administración a súa potenciación, pois a desaparición significaría tamén o final dos aspectos culturais máis profundos que nos definen como galegos e galegas.
Cremos con convicción que co proxecto que presentamos atenderíamos tamén a resolver problemas socioeconómicos que se dan hoxe no noso agro (neste sentido de conservación dos rituais festivos, máis dinámico que a acción urbana, normalmente pasiva) e que, en poucos anos, dinamizaría non só a nosa cultura senón tamén certo desenvolvemento económico e turístico e a proxección estatal e internacional.
As distintas consellarías, dentro da súa competencia e en traballo coordenado, poden asumir sen grandes problemas os custos necesarios para poñer en acción de futuro estes ritos festivos. E axudar de xeito real a que non sigamos a desaparecer. Futuro e vida, polo tanto. E nelas confiamos.
Lugo, 25 de abril do 2008
O Presidente de LugoPatrimonio
O Presidente da Agrupación cultural As Fachas, de Castelo
O Presidente da Asociación de veciños de Salcedo
O Presidente da Asociación xuvenil e cultural Os Turulecas - A Cervela.
O Presidente da asociación Amigos do Entroido Ribeirao.
LugoPatrimonio e outras asociacións das terras de Lemos coloquian ante os medios de comunicación con delegados de varias consellarías da Xunta
Tratábase, nesta rolda de prensa convocada polas asociacións que traballamos pola consolidación do patrimonio inmaterial das Terras de Lemos, e á que foron convidados os delegados e delegada das consellariás de Cultura e Deportes, Innovación e Industria, Medio Rural, Vivenda e solo, Igualdade e a Vicepresidencia da Deputación provincial, de facer unha valoración ante os medios de comunicación do realizado por cada unha delas sobre o proxecto presentado hai oito meses para a consolidación dos ritos festivos obxecto do noso traballo (para ver este Proxecto pica aquí).
Estas foron as respostas: (pica aquí)
A rolda de prensa foi interesante, pois ofreceu unha idea real de como se pode traballar en tempo rápido se se cre no futuro da nosa cultura e das xentes do medio rural. Desde LugoPatrimonio e en nome tamén das demais asociacións coas que traballamos, dámoslle as grazas a estas institucións. Anima esta dinámica para seguirmos a traballar con forza por facer realidade nun prazo de tempo de 8 anos, o Proxecto presentado publicamente en abril do 2008.
A Asemblea xeral de LugoPatrimonio aprobou o Programa para o ano 2009 e nomeou asociados honoríficos a D. Xaime Delgado Gómez, D. Isaac Rielo Carballo e D. Xesús Pérez Regueiro.
Foi unha voz unánime a asemblea; unha aclamación para estes tres homes que de diversos xeitos e perspectivas animaron durante a súa vida o traballo polo noso patrimonio. E non só iso: animaron tamén á nosa asociación a seguir, dalgún xeito, os pasos que eles gastaron con ilusión e acerto. Grazas, queridos Xaime, Isaac e Xesús, de corazón. E como dicía o compañeiro, “o patrimonio continúa”.
Na mesma asemblea aprobouse o proxecto de programa que imos desenvolver o ano próximo, 2009, que é ambicioso, atractivo e completo. En breve poñerémolo nesta páxina para o voso coñecemento. Carlos Ferreiro anunciounos tamén que dentro de pouco estrearemos nova páxina, con máis alternativas para a comunicación. Grazas a Carlos tamén, e a Sonia, pola proxección que fixeron na asemblea das viaxes referidas aos ritos festivos dese impresionante patrimonio inmaterial que temos nas Terras de Lemos. Por algo un é de alí, claro. Non hai quen nos tusa.
Así se desenvolveu a asemblea de LugoPatrimonio…
Vázquez Pintor achegounos ao engado de Pontevedra
O escritor Xosé Vázquez Pintor fíxonos, o pasado 11 de decembro, un fermoso relatorio sobre a historia e itinerarios da cidade de Pontevedra. E leu tamén parágrafos da súa novela A memoria do boi, que se desenvolve en Boapedre, ese nome literario que lle puxo á cidade de Pontevedra. Encantados polas súas imaxes, viaxaremos con el o próximo día 21 e miraremos a cidade cos ollos atentos do “boi”. 
Vázquez Pintor achegounos ao engado de Pontevedra
O escritor Xosé Vázquez Pintor fíxonos, o pasado 11 de decembro, un fermoso relatorio sobre a historia e itinerarios da cidade de Pontevedra. E leu tamén parágrafos da súa novela A memoria do boi, que se desenvolve en Boapedre, ese nome literario que lle puxo á cidade de Pontevedra. Encantados polas súas imaxes, viaxaremos con el o próximo día 21 e miraremos a cidade cos ollos atentos do “boi”.
Día 11, xoves, na Deputación Provincial, conferencia do escritor Xosé Vázquez Pintor: Pontevedra: a mirada do boi.
CONVOCATORIA DE ASEMBLEA XERAL ORDINARIA DE LUGOPATRIMONIO PARA O DÍA 14 DE DECEMBRO, DOMINGO, ÁS 11,30 H. NO SALÓN DE ACTOS DA DEPUTACIÓN PROVINCIAL.
Seguindo o ordenado nos Art. 17, 18 e 19 dos Estatutos da nosa asociación, convócase asemblea xeral ordinaria para o día arriba indicado, ás 11,00 h. en primeira convocatoria, e ás 11,30 h. en segunda, que se rexerá pola seguinte orde do día:
- Lectura da acta da asemblea anterior.
- Informe do presidente sobre as actividades realizadas no ano 2008
- Informe económico 2008 e orzamento para o 2009
- Proposta de actividades para o 2009.
- Nomeamento de socios de honor para D. Xaime Delgado Gómez, D. Isaac Rielo Carballo e D. Xesús Pérez Regueiro.
- Entrega de carnés e edición de Estatutos a todos os asociados e asociadas.
- Rogos e preguntas.
NOTA: a asemblea comezará ás 11,30 h. coa proxección dun dvd sobre as viaxes realizadas neste ano e a exposición da nosa nova páxina web polo autor e membro da Xunta Directiva, Carlos Ferreiro.
Lugo, a 30 de novembro do 2008
O presidente
Asdo.: Lois Diéguez