Alternativas para a consolidación do Entroido Ribeirao e mais o de Salcedo 

1. Campo de traballo e obxectivos

 

      O traballo para manter o Patrimonio Inmaterial das Terras de Lemos vén de séculos atrás. Este traballo está representado nestes momentos polas Asociacións seguintes: 

      Asociación cultural As Fachas de Castelo (Taboada), Asociación xuvenil e cultural “Os Turulecas”, de A Cervela (O Incio), Asociación de Veciños de Salcedo (A Pobra de Brollón), Asociación Amigos do Entroido Ribeirao (Santiago de Arriba-Chantada), Asociación Os agucios (Vilelos-O Saviñao), Asociación cultural Souto do Val, da Ermida (Quiroga).

      Desde hai dous anos, a Asociación LugoPatrimonio, comezou a traballar tamén  coas anteriormente citadas cos obxectivos de facer unión entre todas para elaborar conxuntamente programas e alternativas concretas dirixidas ás entidades públicas e privadas, de cara a conseguir a consolidación e desenvolvemento deste Patrimonio Inmaterial. Traballou, tamén para unir as distintas administracións neste Programa concreto, de xeito que a súa actuación ao respecto estexa coordinada tamén, para o aforro económico e o mellor cumprimento dos obxectivos. 

      Para isto, valeuse do seguinte programa inicial:  

1. Declaración destes ritos festivos como festas de interese turístico e novas figuras que xirarían arredor da idea de protección como Ben Rural de Interese Cultural e Etnográfico (BRICE).
2. Catalogación de todos os elementos patrimoniais que existen en cada zona.
3. Contratación de persoal cualificado para estudar e investigar todo o relacionado con estas festas, nos seus aspectos histórico, etnográfico, etc.
4. Creación dunha Escola Permanente de Formación que aproveite as persoas que neste momento manteñen a tradición e a sabedoría destas festas, pois en pouco tempo xa non poderemos contar con elas. Formación para a xente nova das parroquias, nenos e nenas en xeral e incidencia a través da Escola nos centros de ensino  e dentro dunha actividade cultural ben planificada. Isto levaría a fixar postos de traballo a partir da xente coa que se conta en cada lugar, vella e nova.
5. Creación de talleres de artesanía a partir do vestiario e material usado polas persoas que activan as festas, como campaíñas e chocas, cintos, camisas, pantalóns e blusas, panos, sombreiros, fitas (colonias), peles,... o que nos levaría a potenciar traballos de ferreiros-as, costureiras-os, tecedores-as, carpinteiros-as, etc., sen esquecer tampouco outros produtos artesáns relacionados tamén con obxectos para agasallo ou produtos típicos da zona no aspecto gastronómico.
6. Rehabilitación do patrimonio material da zona de influencia de cada punto onde se dá a festa, con planificación de fases de actuación no caso de ser moi custoso.
7. Atención ás infraestruturas necesarias para unha mellor comunicación vial e a unha boa presenza dos lugares e aldeas.
8. Sinalización coidadosa nas estradas para chegar sen problema ao lugares da  festa.
9. Potenciación e coidado de rutas a crear arredor da propia festa (Ruta do Entroido, Ruta do Oso, Ruta da Danza, Ruta dos Castros... ou aquelas que sexan de interese polas características paisaxística e patrimoniais propias de cada punto).
10. Creación e desenvolvemento do Itinerario da Festa e do Rito que uniría os seis puntos indicados, con chamadas propagandísticas para visitalos nas distintas estacións do ano: Primavera (Entroidos), Outono-Verán (Danzas e Fachas). Curiosamente, o tempo festivo e ritual está relacionado, sobre todo, co solsticio de inverno, aínda que a súa celebración sexa noutra época debido a cambios de datas relativamente recentes. Este Itinerario distinguiríase por un logo chamativo.
11. Confección de Programas culturais e turísticos espallados por todas as casas de turismo rural, hoteis, restaurantes, agrupacións culturais, etc., co obxecto de darlle ao e á visitante alternativas para poder pasar uns días de lecer pola zona. Isto conlevaría a edición de folletos, DVD, libros e música e un estudo máis detallado dos ritos, sempre baixo a denominación do Itinerario da Festa e do Rito, e co coidado de respectar o sentido cultural profundo e non a folclorización no seu sentido máis negativo.
12. Recollida da música producida nos diversos ritos festivos para o seu estudo, edición e acompañamento de calquera actividade realizada a respecto dos mesmos.
13. Estudo e presenza do contexto paisaxístico como contorno físico e determinante para a creación do rito.

 

      Trátase, xa que logo, de levar adiante no prazo de 5 anos,

os puntos indicados 

      2. Puntos conseguidos ou en trámite de consecución 

      Dos diversos encontros mantidos coas consellarías de Medio Rural, Cultura e Deportes, Innovación e Industria, Vivenda e Solo, Igualdade e Benestar Social, e coa Vicepresidencia da Deputación provincial e algúns dos concellos do ámbito xeográfico das Asociacións, como o de Chantada, Taboada ou A Pobra do Brollón, temos conseguido: 

1.  
   1. Declaración de Festa de Interese Turístico para as Fachas de Castelo.
   2. Dúas becas por parte da Deputación Provincial de Lugo para o estudo e investigación das festas. Neste momento están realizando ese traballo.
   3. Atención e axudas económicas para o desenvolvemento das actividades anuais e a potenciación das celebracións.
   4. Proxectos para a rehabilitación ou construción de locais sociais e centros de interpretación nos casos de Castelo e Santiago de Arriba.
   5. Proxectos a piques de se licitar para rehabilitación do cabido, angarellas e pinturas da igrexa románica da Cervela así como das imaxes, fonte  e capela de San Roque.
   6. Estudos e proxectos orzamentados para a intervención nos espazos públicos dos núcleos de Salcedo, Santiago de Arriba e A Cervela por parte das Consellarías de Vivenda e Medio Rural.
   7. Creación  de Unidades Didácticas para introducir nos centros de ensino.
   8. Obradoiros, conferencias e exposicións en Chantada sobre o  Entroido Ribeirao co obxectivo de poñer en relación as distintas xeracións.
   9. Axudas para a rehabilitación de vivendas en toda a zona.

 
 
 

3. NECESIDADES PONTUAIS DE CADA UNHA DAS FESTA E ACTIVIDADES 

Entroido Ribeirao: Santiago de Arriba

• Construción do Centro de Interpretación do Entroido Ribeirao que contemple almacén, sala para exposicións e centro de interpretación, con usos, no seu caso, para reunións, proxeccións e actos culturais, taller para a confección de sombreiros, fitas e carautas.
• Acondicionamento  do campo da Festa, onde se celebran os oficios  do Entroido.
• Atención ás fachadas das casas de Santiago de Arriba.
• Alternativas ao problema das campaíñas que levan os Volantes, chocas, camisas de pano sedán, panos...
• Actividades permanentes.
• Persoal para a atención a este Programa.

 
 

Entroido de Salcedo

• Arranxo da Estrada Pobra do Brollón-Salcedo.
• Asfaltado da pista de Salcedo a Paramedela.
• Melloras no alumeado público de Salcedo.
• Acondicionamento  do campo da festa.
• Rehabilitación da zona das Pendellas e A Carreira.
• Rehabilitación do Altar Maior da Igrexa.
• Ampliación do local social multiusos.
• Alternativas para a recuperación da aldea de Parada dos Montes co obxectivo de convertela nun grande Centro de Interpretación en vivo da nosa cultura tradicional rural.
• Actividades permanentes.
• Persoal para a atención a este Programa.

 

      O Congreso sobre PATRIMONIO INMATERIAL DAS TERRAS DE LEMOS proclama, xa que logo, a necesidade de presentar os puntos indicados en todas as instancias públicas e privadas que se considere, coa fin de conseguir a súa consecución no prazo máximo de 5 anos. 

      Chantada, A Pobra do Brollón, 22 e 23 de febreiro do 2008.