IGREXA DE SANTA MARÍA DE MEIRA

Mosteiro cisterciense (fundado no 1143).
A igrexa xa é protogótica (1190-1225?), como o confirman as súas altas bóvedas, central e transversal; os arcos apuntados e as xanelas xa de máis luz.
Foi consagrada en 1258.

Planta de cruz latina.
Nela resaltan: as tres naves, a nave transversal e a cabeceira absidal con 4 capelas rectangulares e a Maior.
Capela Maior: Treito recto, bóveda de canón. Treito semicircular e semicúpula.
Sala con cúpula estrelada, feita en 1586 nun treito do claustro, do que só existe esta parte.
Sacristía engadida en má fortuna.

San Bernardo (1091-1153)
As súas normas están reflectidas no monumento, como a súa finalidade e función, ou a pobreza decorativa. Rexeita o superfluo. A decoración non debe server para admirar, senón para meditar.
A decoración só aparece en: capiteis, canzorros ou modillóns e arquivoltas.
Hai tres clases de capiteis: xeométrico-vexetais e de entrelazos perolados, de follas sinxelas e outros case lisos na súa totalidade.
Nos modillóns: os absidais son de grande riqueza decorativa. Parecen un desafío aos mandados de San Bernardo.
Os outros, pouco ou case nada decorados.
Nas arquivoltas: moi sinxelas, tipo xeométrico-vexetal.

Fachadas
Sur (no muro da nave transversal): A Porta na parte alta comunicaba coa residencia monacal. A Porta baixa era a entrada dos monxes desde o claustro. A espadana é de traza románica, pero posterior.
Norte: no muro da nave transversal, porta e torre.
Principal: grandiosa porta de sinxela decoración nas catro arquivoltas, tres delas sostidas por outros tantos pares de columnas acodilladas e a outra polo mesmo muro.
Consérvanse as ferraxes orixinais.
Sobre a porta, fermoso rosetón.
No flanco dereito, sinxela torre.

Retablos
Ten dous importantes retablos: o Principal, neoclásico, con escena da Asunción de María, e o lateral (s. XVII) (lactancia).